ویزیت آنلاین با دکتر محمدحسین نجفی

روش صحیح اندازه گیری فشار خون

فشار خون یکی از علائم حیاتی مهم است. با اندازه گیری فشار خون اطلاعات مهمی در مورد سلامتی بدست می آید. اندازه گیری فشار خون به وسیله دستگاه فشارسنج انجام میشود و شیوه ها و روشهای ظریفی دارد.

اندازه گیری فشار خون

فردی که فشار خون را اندازه می گیرد باید با روش صحیح اندازه گیری فشار خون آشنایی کامل داشته باشد؛ در غیر اینصورت یک اشتباه کوچک ممکن است به کسب اطلاعات ناصحیح درباره مقدار فشار خون اندازه گیری شده منجر شود.

فشارسنج جیوه ای

دستگاه فشارسنج جیوه ای یا عقربه ای

بخش های تشکیل دهنده دستگاه های فشارسنج:

  • کاف یا بازوبند
  • لوله های لاستیکی
  • دریچه و پیچ تنظیم هوا
  • مخزن جیوه
  • لوله شیشه ای

کاف یا بازوبند

کاف یک پوشش دو لایه از جنس پارچه و دراز است که خاصیت ارتجاعی نداشته و به دور بازو پیچیده می شود. بازوبند باید به اندازه کافی بلند باشد تا بطور کامل دور بازوی فرد را بگیرد.

اگر کیسه کاملاً دور بازو را نگیرد یا وسط کیسه دقیقاً روی شریان بازویی قرار نداشته باشد، ممکن است فشار اندازه گیری شده، فشار واقعی نباشد.

 مخزن جیوه

مخزن جیوه در انتهای دستگاه و داخل لوله شیشه ای قرار دارد و دارای یک پیچ تنظیم است که ورود و خروج جیوه را به داخل لوله شیشه ای تنظیم می کند. قبل از اندازه گیری فشار خون باید پیچ مخزن جیوه باز شود تا اجازه دهد جیوه به درون لوله راه یابد.

در زمانی که هیچ فشاری وجود ندارد سطح جیوه در لوله باید بر روی صفر باشد. پس از خاتمه اندازه گیری باید دستگاه را کج نمود تا جیوه درون لوله به سمت مخزن هدایت شود و سپس پیچ مخزن را بست تا در زمانی که از دستگاه استفاده نمی شود جیوه در لوله باقی نماند.

لوله شیشه ای

این لوله درون یک محفظه فلزی مدرج قرار دارد که برحسب میلیمتر جیوه و به فاصله های ۱۰ میلیمتر جیوه درجه بندی شده است. با باد کردن کیسه هوا، در صورتی که پیچ مخزن جیوه باز باشد، جیوه به درون لوله راه یافته و بالا میرود و با تخلیه باد کیسه هوا، سطح جیوه در لوله پایین می آید. میزان فشار را میتوان از روی سطح جیوه در لوله مدرج خواند. چون سطح جیوه به صورت هلالی در لوله قرار میگیرد،

برای خواندن میزان فشار خون باید بالاترین نقطه هلال جیوه در ستون را در نظر گرفت. در دستگاه عقربه ای به جای مخزن جیوه و لوله شیشه ای از یک نمایشگر عقربه ای استفاده شده است که با فنر کار میکند و بقیه قسمتهای آن مشابه دستگاه جیوه ای است.

بهترین روش درمان فشار خون بالا ، درمان فشار خون  بالا با طب سنتی است. برای کسب اطلاعلات بیشتر می توانید بر روی دکمه قرمز رنگ کلیک کنید.

درمان فشار خون بالا

نحوه اندازه گیری فشار خون با فشارسنج عقربه ای

ابتدا باید نبض را در قسمت روی آرنج پیدا کنید. اگر در پیدا کردن محل نبض مشکل دارید نگران نباشید در داخل کاف علامتی وجود دارد که زمان بستن کاف دور بازو به شما نشان می دهد گوشی پزشکی کجا باید قرار گیرد. پس از بستن کاف گوشی پزشکی را در گوش خود قرار داده و با فشار پمپ کاف را از هوا پر کنید.

بعد از پر شدن هوا در کاف به دقت به عقربه دستگاه فشارسنج نگاه کنید . با باز کردن پیچ پمپ لاستیکی زمانی که اولین صدا شنیده می شود فشار بالای فرد مشخص می شود که به آن فشار سیستولیک می گوییم.

زمانی که صدای نبض در حال قطع شدن بود فشار پایین یا فشار دیاستولیک فرد می باشد. بعد از خالی شدن کاف فشار دیاستول بر روی فشار سیستول را یاد داشت کنید . فشار خون نرمال در این قسمت ۱۲ روی ۸ می باشد.

فشارسنج عقربه ای

گوشی پزشکی

گوشی از سه قسمت تشکیل شده است :

۱- انتهای گوشی

۲- لوله های لاستیکی

۳- دیافراگم یا صفحه گوشی

گوشی پزشکی

شرایط اندازه گیری فشار خون

قبل از اندازه گیری فشار خون رعایت موارد زیر ضرورت دارد :

✅ حداقل نیم ساعت قبل از اندازه گیری فشار خون، فرد معاینه شونده باید فعالیت شدید نداشته باشد؛ غذای سنگین، قهوه، الکل، دارو و نوشیدنی های محرک مصرف نکرده باشد و سیگار نکشیده باشد. ضمناً فرد نباید مدت طولانی (بیش از ۱۴ ساعت) ناشتا باشد.

✅  ۵ دقیقه قبل از اندازه گیری فشار خون، فرد معاینه شونده باید استراحت کامل داشته باشد.

✅  لباس فرد معاینه شونده باید سبک و آستین های لباس به اندازه کافی گشاد باشد تا وقتی آستین بالا زده می شود روی بازو فشار وارد نکند. اگر آستین تنگ باشد و روی بازو فشار آورد باید لباس را درآورد. آستین تنگ باعث اعمال فشار روی سرخرگ بازویی شده و در نتیجه بطور کاذب فشار خون پایینتر از آنچه هست خوانده میشود.

✅ اتاق معاینه باید ساکت و آرام و با دمایی مناسب باشد.

✅ از گفتگوهای مهیج و شوخی با فردی که فشار خون او اندازه گیری میشود، باید خودداری شود.

✅  فشار خون را میتوان در حالت نشسته، ایستاده و دراز کشیده اندازه گیری کرد.

✅  در اندازه گیری فشار خون بین دست راست و چپ ممکن است اختلاف مختصری وجود داشته باشد؛ اما بهتر است فشار خون در وضعیت نشسته و از دست راست اندازه گیری شود.

✅ اگر فشار خون فرد معاینه شونده در حالت نشسته اندازه گیری می شود باید پشت وی تکیه گاه مناسب داشته باشد.

✅ در حین اندازه گیری فشار خون ،دست فرد معاینه شونده نباید آویزان باشد و باید بر روی چیزی تکیه کند تا عضلات دست شل باشد. عضلات سفت و منقبض شده باعث می شود که فشار خون بطور کاذب بیش از اندازه واقعی نشان داده شود. بنابراین بازوی دست فرد چه در حالت نشسته، ایستاده و یا دراز کشیده باید در سطح قلب باشد و تکیه گاه مناسب داشته باشد. در حالت ایستاده می توان با یک دست بازوی دست فرد معاینه شونده را گرفت تا تکیه گاه ایجاد شود.

 اعداد فشار خون

صداهای کورتکوف (Korotkoff)

اندازه گیری فشار خون بر اساس شنیدن صداهای کورتکوف برنامه ریزی شده است؛ بنابراین شناخت این صداها ضروری است. در حین اندازه گیری فشار خون با باد کردن بازوبند و اعمال فشار روی سرخرگ بازویی، جریان خون در سرخرگ قطع میشود و زمانی که باد بازوبند تخلیه شود، فشار بازوبند روی سرخرگ بازویی کم شده و در نتیجه مجدداً خون به داخل سرخرگ جریان می یابد و از طرفی در قسمتی از سرخرگ که بطور نسبی فشرده شده، جریان گردابی پدید می آید. این دو فرآیند موجب پیدایش صداهای کورتکوف می شوند.

این صداها را می توان به مراحل مختلف زیر تقسیم نمود :

۱- در ابتدا صداهای ضربه زدن ضعیفی که واضح نیستند، ظاهر می شوند و به تدریج شدت آنها افزایش می یابد و قوی تر می گردند. با شنیدن این صداهاست که سطح فشار سیستولی مشخص می گردد.

۲- کم کم صداها ضعیف می شوند و ممکن است بصورت صدای غرغر یا شرشر درآید.

۳- مجدداً صداها واضح می شوند؛ اگر چه مشخص تر میگردند ولی هرگز کاملاً به شدت صدهای مرحله اول نمی رسند. صداهای مرحله دوم و سوم در اندازه گیری فشار خون مورد استفاده نیستند.

۴- دوباره صداهای واضح به طور ناگهانی کاهش می یابند و مثل صدای ملایم جریان هوا شنیده می شوند.

۵- در این مرحله تمام صداها بطور کامل قطع میشوند و از بین می روند و با قطع صدا، سطح فشار دیاستولی مشخص می گردد.

بنابراین صداهای کورتکوف از مرحله ظهور با صداهای ضعیف شروع می شوند که به تدریج قوی تر شده و کم کم صدها واضح تر و شدیدتر می شوند و در نهایت با ضعیف شدن ناگهانی، صداها ملایم تر شده و بعد کاملاً از بین می روند.

اندازه گیری فشار خون با دستگاه دیجیتال

اندازه گیری فشار خون با دستگاههای دیجیتالی

امروزه دستگاههای دیجیتالی اندازه گیری فشار خون در بازار موجود است. این دستگاهها شامل یک نوع بازوبند است که توسط لوله‌ای به قسمت الکترونیکی دستگاه وصل می‌شود. با فشار دادن دکمه‌ای روی قسمت دیجیتالی دستگاه ، بازوبند شروع به باد شدن می‌کند تا به یک سطح معینی برسد سپس بطور اتوماتیک باد آن می‌خوابد. در بازوبند یک گیرنده خاص الکترونیکی وجود دارد که نسبت به نبض حساس است و میزان فشار خون را روی صفحه نمایشگر نشان می‌دهد.

منبع: پزشکان بدون مرز، ghalb.ir، دانشنامه رشد

دکتر محمد حسین نجفی دکتر متخصص فشار خون در تهران

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.