افت فشار خون وضعیتی چیست؟ (+ راهکارهایی جهت درمان)

فشار خون وضعیتی ( Orthostatic hypotension )، در نتیجه ی افت ناگهانی فشار خون در هنگام سریع ایستادن، رخ می دهد. در این مقاله به بررسی علل و علائم فشار خون وضعیتی می پردازیم و راه هایی جهت درمان افت فشار خون وضعیتی بیان می کنیم.

علل افت فشار وضعیتی

زمانی که شما می ایستید، خون بر اثر جاذبه زمین به سمت پاها کشیده می‌شود و این امر سبب کاهش فشار خون می‌شود. در این حالت عکس العمل های غیر ارادی مانند افزایش ضربان قلب برای پمپاژ بیشتر خون، به منظور متعادل ساختن این تغییر صورت می‌گیرد. رگ‌ های خونی نیز منقبض شده و مانع از کشیده شدن خون به سمت پاها می‌شوند.

داروهای بسیاری می‌توانند بر عکس العمل های طبیعی بدن اثر بگذارند و موجب فشار خون وضعیتی شوند. افزایش سن نیز به مرور، موجب ضعف این عکس العمل ها می‌شود، از این رو فشار خون وضیتی، در سنین بالا بیشتر رایج است.

بر اساس تحقیقات منتشر شده، حدود ۲۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال دچار فشار خون وضعیتی هستند. افرادی که دچار این اختلال هستند، در هنگام ایستادن ممکن است دچار سرگیجه شوند. البته این وضعیت بسیار خفیف بوده و تنها به مدت چند دقیقه طول می‌کشد. همچنین برخی افراد نیز ممکن است دچار حالت غش و بی هوشی شوند.

افت فشار خون وضعیتی علل متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

❇ کم‌ شدن‌ آب‌ بدن‌

❇ آنِمی و کاهش تعداد گلبول های قرمز

❇ کاهش حجم خون یا هیپووُلمی که بیشتر در اثر مصرف برخی داروهای خاص اتفاق می افتد.

❇ بارداری

❇ اختلالات قلبی

❇ دیابت، اختلالات تیروئیدی و دیگر اختلالات غدد

❇ بیماری پارکینسون

❇ بی تحرکی

❇ هوای گرم

❇ داروهای فشار خون و داروهای ضد افسردگی

❇ مصرف الکل و مواد مخدر به خصوص در زمان مصرف داروهای فشار خون

❇ افزایش سن

یکی از علائم اصلی این اختلال، سرگیجه در هنگام ایستادن است. علائم این اختلال به طور طبیعی با نشستن و خوابیدن از بین می‌رود. برخی دیگر از علائم فشار خون ارتواستاتیک عبارتند از:

✔ حالت تهوع

✔ تپش قلب

✔ سردرد

✔ ضعف

✔ گیجی

✔ تار شدن دید

برخی دیگر از علائم افت فشار خون وضعیتی که به ندرت دیده می شوند، عبارتند از:

✔ غش

✔ درد قفسه سینه

✔ درد گردن و شانه ها

برای آشنایی با علائم فشار خون بالا روی این لینک کلیک کنید.

در صورتی که پزشک به حالت مشکوک شود، فشار خون فرد را در سه حالت نشسته، خوابیده و ایستاده اندازه گیری می‌کند. در صورت کاهش فشار خون سیستول به اندازه ۲۰ میلی‌متر جیوه و کاهش فشار خون دیاستول به اندازه ۱۰ میلی‌متر جیوه در حالت ایستاده، پزشک متوجه فشار خون وضعیتی خواهد شد.

همچنین پزشک به منظور تشخیص علت اصلی افت فشار خون وضعیتی، موارد زیر را نیز اجرا می‌کند:

☑ بررسی فیزیکی

☑ بررسی ضربان قلب

☑ انجام آزمایش های خاص

آزمایش های خاص مورد نظر پزشک عبارتند از:

CBC به منظور تشخیص آنِمی

EKG به منظور بررسی ضربان قلب

اکوکاردیوگرام به منظور بررسی عملکرد قلب و دریچه های آن

بررسی ضربان قلب در هنگام انجام فعالیت

پیشنهاد مطالعه: هولتر نوار قلب و ضروری ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید. 

درمان این اختلال بستگی به علت آن دارد. درمان پیشنهادی پزشک نیز ممکن است شامل موارد زیر شود:

✅ افزایش مصرف آب و مایعات و کاهش مصرف مشروبات الکلی

✅ به آرامی بلند شدن از صندلی و تختخواب

✅ انجام فعالیت های ایزومتریک مانند فشردن یک توپ لاستیکی یا یک حوله با دست پیش از برخاستن، زیرا موجب افزایش فشار خون می‌شوند.

✅ پوشیدن جوراب مخصوص که به چرخش خون در پاها کمک می‌کند.

✅ اجتناب از ایستادن به مدت طولانی

✅ اجتناب از پیاده روی در هوای گرم

✅ خودداری از مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌ها

✅ افزودن نمک بیشتر به وعده های غذایی

✅ در برخی موارد بسیار شدید پزشک ممکن است برای بیمار داروهایی به منظور افزایش حجم خون و انقباض رگ‌ها تجویز نماید.

دکتر محمد حسین نجفی دکتر متخصص فشار خون در تهران