فشار خون یکی از چهار علائم اصلی و حیاتی بدن است و به میزان فشاری گفته می‌شود که خون در حال حرکت درون رگ‌ها، به دیواره عروق وارد می‌کند. فشار خون را میتوان با استفاده از روش‌های مختلف اندازه گیری کرد.
برای اینکه بتوان میزان فشار خون را به درستی تشخیص داد، می‌بایست این اندازه گیری در فواصل مشخص انجام شود. عوامل مختلفی می‌توانند روی اعداد اندازه گیری شده برای فشار خون مؤثر واقع شوند.
تأثیر این عوامل حدود ده درصد و یا حتی بیشتر است. همین مقدار خطا در اندازهگیری می‌تواند موجب تجویز یک داروی اشتباه برای فرد سالمی شود که به آن نیاز ندارد و یا شخصی بدون درمان بماند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با روش‌های صحیح اندازهگیری فشار خون آشنا شوید.
شرایط مناسب برای اندازه گیری فشار خون
برای اندازه گیری فشار خون ، می‌بایست روش صحیح آن را بیاموزید و شرایط مناسب آن را فراهم کنید. این اندازه گیری چه در مطب توسط پزشک انجام شود و چه توسط خودتان در خانه، نیازمند یک سری اقدامات است که رعایت آن‌ها برای اندازه گیری دقیق لازم است. این اقدامات عبارتند از:
- ۳۰ دقیقه قبل از اندازه گیری فشار خون چیزی نخورید یا ننوشید.
- نباید برای مدت زمان طولانی (بیش از ۱۴ ساعت) ناشتا باشید.
- ۳۰ دقیقه قبل از اندازه گیری فشار خون از استعمال دخانیات، خودداری کنید.
- حداقل ۵ دقیقه قبل از اندازه گیری، روی یک صندلی راحت بنشینید و تکیه دهید.
- هر دو پای خود را صاف روی زمین قرار دهید و آن‌ها را صاف نگه دارید.
- بازوی خود را با کاف (بازوبند) دستگاه، روی میز در ارتفاع سینه قرار دهید.
- دقت کنید که حداقل ۸۰ درصد از سطح بازو با کاف فشارسنج پوشانده شود.
- مطمئن شوید که کاف فشار خون محکم باشد اما خیلی سفت نباشد.
- قبل از اندازه گیری فشار خون ، حتماً مثانه خود را خالی کنید.
- دقت کنید که کاف نباید روی لباس شما قرار گیرد بلکه باید روی پوست شما باشد.
- هنگامی که فشار خون شما اندازه گیری می‌شود، صحبت نکنید.
- آستین لباستان می‌بایست به قدری آزاد باشد تا به هنگام بالا رفتن به بازو فشار وارد نکند.
- دمای اتاقی که در آن قرار دارید باید مناسب و محیط نیز آرام و ساکت باشد.
- فشار خون را دوبار پی‌درپی با فاصله کوتاه اندازه گیری کنید. در صورتی که اعداد بدست آمده بیش از ۵ میلی‌متر جیوه با یک‌دیگر اختلاف داشتند، فشار خون پس از گذشت مدتی کوتاه می‌بایست برای بار سوم اندازه گیری شود.
- اگرچه اختلاف مختصری در اندازه گیری فشار خون بین دست راست و چپ وجود دارد؛ اما بهتر است فشار خون از دست راست و در وضعیت نشسته گرفته شود.
اگر شما در وضعیت عدم تعادل یا سیاهی رفتن چشم قرار دارید، میتوانید بدون رعایت نکات بالا، بلافاصله فشارخون خود را اندازه گیری کنید. به این نکته دقت داشته باشید که اگر هنگام تغییر وضعیت از حالت نشسته به حالت ایستاده چشمتان سیاهی می‌رود، می‌بایست فشار خون خود را یکبار در حالت نشسته و یکبار در حالت ایستاده اندازهگیری کنید. با انجام این کار میتوانید بفهمید که آیا فشار خون شما با تغییر وضعیت، دچار افت می‌شود یا خیر.
فواصل زمانی مناسب بین نوبتهای اندازه گیری فشار خون
برای اینکه بدانیم بهترین فاصله زمانی بین نوبتهای اندازهگیری فشار خون کدام است؛ باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر چه فشار خون فرد بالاتر باشد، باید فواصل زمانی بین نوبتهای اندازهگیری کوتاهتر باشد. برای مثال میتوان گفت اگر کسی دارای فشار خون بین ۱۰۰/۱۶۰ تا ۱۰۹/۱۷۹ میلی‌متر جیوه است، می‌بایست هر دو هفته یکبار، برای اندازهگیری فشار خون به پزشک مراجعه کرده یا در خانه آن را مورد سنجش قرار دهد. همچنین فواصل زمانی مناسب برای آن دسته از افرادی که فشار خونشان در محدوده طبیعی ۸۰/۱۲۰ قرار دارد، سالیانه یکبار خواهد بود.
روش‌های اندازه گیری فشار خون
اگرچه میزان جریان خون موجود در رگ‌ها به طور طبیعی و مداوم انجام می‌شود، اما در هر بار ضربان قلب، فشار خون بالا می‌رود و در بین ضربان‌ها پایین می‌آید. به همین دلیل فشار خون با دو عدد بیان می‌شود. در اینجا به بررسی روش‌های اندازهگیری فشار خون با دستگاه‌های مختلف می‌پردازیم.
اندازهگیری فشار خون بدون استفاده از گوشی
در این روش که فقط برای اندازهگیری فشار خون بالا استفاده می‌شود، کافی است دستگاه فشارسنج را در بالای بازوی بیمار بسته و با انگشت اشاره نبض بیمار را بگیرید. پس از بستن پیچ پمپ دستگاه و باد کردن آن تا ۱۷۰ درجه، به آرامی کمی از پیچ را باز کرده و هر زمان که ضربان نبض احساس شد، عدد خوانده شده همان فشار خون بالاست. البته لازم به ذکر است که این روش چندان دقیق نیست و بهتر است از گوشی پزشکی استفاده شود.
اندازهگیری فشار خون با دستگاه‌های عقربه‌ای
برای این منظور، ابتدا می‌بایست نبض را در قسمت داخلی دست پیدا کنید. اگر در یافتن نبض دچار مشکل شدید، جای نگرانی وجود ندارد، چراکه پس از بستن کاف دور بازو، علامتی روی آن وجود دارد که نشان می‌دهد گوشی پزشکی را می‌بایست کجا قرار دهید. حال گوشی پزشکی را درون گوش قرار داده و با استفاده از پمپ، کاف را از هوا پر کنید. حال چشمان خود را به عقربه فشارسنج بدوزید و به آرامی پیچ پمپ را کمی باز کنید. اولین صدایی که می‌شنوید، فشار بالا (سیستولیک) خواهد بود. آخرین صدایی که در زمان قطع شدن نبض می‌شنوید نیز فشار پایین (دیاستولیک) است.
اندازهگیری فشار خون با دستگاه‌های دیجیتال
امروزه استفاده از دستگاه‌های دیجیتال برای اندازهگیری فشار خون رواج یافته است. این دستگاه‌ها عموماً دارای یک کاف (بازوبند) است که به واسطه لوله‌ای به قسمت الکترونیکی دستگاه متصل می‌شود. با فشردن دکمه شروع روی قسمت دیجیتالی دستگاه، بازوبندی که بر روی بازو بسته شده است، شروع به باد شدن کرده تا به سطحی معین برسد. درون بازوبند یک سنسور خاص الکترونیکی حساس به نبض وجود دارد که به هنگام خالی شدن هوا، میزان فشار خون را اندازهگیری کرده و بر روی صفحه نمایشگر نشان می‌دهد.
نکات مهم در اندازه گیری فشار خون
افراد مسن یا آنهایی که دچار بیماری دیابت هستند، به هنگام بلند شدن ناگهانی از وضعیت نشسته دچار سرگیجه می شوند، که به این حالت، کاهش فشار خون وضعیتی گفته می‌شود. در واقع فشار خون آن‌ها به طور ناگهانی افت می‌کند. این در حالی است که نباید میان فشار خون در حالت نشسته و ایستاده، اختلاف قابل ملاحظه‌ای وجود داشته باشد.
برخی افراد به هنگام مراجعه به پزشک دچار افزایش فشار خون می‌شوند، در حالی که فشار خون آن‌ها در منزل چنین نیست. این افزایش، در اثر اضطراب ناشی از حضور در محیط درمانی است و نیازی به دارو ندارد.
نکات مهم در انتخاب دستگاه اندازه گیری فشار خون
- انجمن قلب آمریکا دستگاهی را برای اندازهگیری فشار خون توصیه می‌کند که دارای کاف بالای بازو باشد و به هیچ عنوان دستگاه‌های مچ دست و انگشتی توصیه نمی‌شوند؛ زیرا خوانش‌های قابل اعتماد کمتری را ارائه می‌دهند.
- دستگاهی را برای اندازهگیری فشار خون انتخاب کنید که تأیید شده باشد. اگر از انتخاب خود مطمئن نیستید، میتوانید از پزشک یا داروساز خود راهنمایی بخواهید.
- هنگام انتخاب دستگاه فشار خون برای یک سالمند، زن باردار یا کودک، مطمئن شوید که با شرایط آن‌ها مطابقت دارد.
- دور بازوی خود را اندازه بگیرید و دستگاهی را انتخاب کنید که دارای اندازه مناسبی از کاف باشد.
- هنگامی که دستگاه را خریداری کردید، در ویزیت بعدی همراه خودببرید و از پزشک بخواهید تا ببیند که بدرستی از آن استفاده می‌کنید و نتایجی مشابه با تجهیزات موجود در مطب دریافت می‌کنید یا خیر. حداقل سالی یکبار دستگاه اندازهگیری فشار خون خود را به مطب برده تا از خوانش دقیق آن اطمینان حاصل پیدا کنید.
سخن پایانی
از آنجایی که اندازهگیری دقیق فشار خون برای تشخیص و درمان فشار خون بالا ضروری است؛ در این مطلب با شرایط مناسب و روش‌های اندازهگیری فشار خون آشنا شده و در ادامه به بررسی نکات مهم در انتخاب دستگاه مناسب برای اندازهگیری فشار خون پرداختیم.
اگرچه برای اندازهگیری فشار خون، رعایت یک سری شرایط ضروری است اما در صورتیکه در وضعیت عدم تعادل یا سیاهی رفتن چشم قرار دارید، میتوانید بدون رعایت این نکات، بلافاصله فشارخون خود را اندازهگیری کنید.
از یاد نبرید که تنها راه تشخیص فشار خون، اندازهگیری است و با یکبار، قابل تشخیص نیست. برای همین بسته به میزان فشار خون، در فواصل زمانی منظم آن را اندازهگیری کرده تا داروی مناسب برای تنظیم آن توسط پزشک تجویز شود.
سوالات متداول
چه زمانی میتوان فشار خون را بدون رعایت نکات اندازهگیری، مورد سنجش قرار داد؟
اگر شما در وضعیت عدم تعادل یا سیاهی رفتن چشم قرار دارید، میتوانید بدون رعایت نکات مربوطه، بلافاصله فشارخون خود را اندازهگیری کنید.
چه روشهایی برای اندازهگیری فشار خون وجود دارد؟
سه روش متداول برای اندازهگیری فشار خون برای اهداف بالینی وجود دارد که شامل قرائتهای کلینیکی، پایش خود بیمار در خانه و قرائتهای سرپایی ۲۴ ساعته است.
فواصل زمانی مناسب بین نوبتهای اندازهگیری فشارخون کدام است؟
برای اینکه بدانیم بهترین فاصله زمانی بین نوبتهای اندازهگیری فشار خون کدام است؛ باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر چه فشار خون فرد بالاتر باشد، باید فواصل زمانی بین نوبتهای اندازهگیری کوتاهتر باشد.
