تری گلیسیرید و کلسترول خون چیستند؟

کلسترول یک ترکیب شیمیایی است که به طور طبیعی توسط بدن تولید می شود و ساختار ترکیبی از چربی (لیپید و استروئید ) است. همچنین تری گلیسیرید یک ماده ى چربی است که از سه اسید چرب تشکیل شده است.

کلسترول خون چیست؟

کلسترول نوعی چربی (لیپید) در خون شماست. سلول های بدن شما به کلسترول نیاز دارند. شما میتوانید کلسترول را از مواد غذایی که می خورید، دریافت کنید. حدود ۸۰ درصد از کلسترول توسط گوشت، مرغ، ماهی و محصولات لبنی تامین میشوند. پس از صرف غذا، کلسترول در روده جذب و در کبد ذخیره می شود. کبد قادر به تنظیم سطح کلسترول در جریان خون است.

اگر کلسترول بیش از حد بالا باشد، میتواند در شریان ها رسوب کند و موجب سخت شدن شریان ها شود. این سخت شدن سرخرگ ها، آترواسکلروز نامیده می شود. این سخت شدن می تواند رگ ها را محدود کند و باعث شود خون در آنها سخت جریان یابد همچنین می تواند باعث لخته شدن خون و التهاب شود، که این خود شروعی برای حملات قلبی و سکته ی مغزی است.

 

-کلسترول بد یا LDL

نوعی از کلسترول  است که می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی، حمله ى قلبی، و سکته ى مغزی را افزایش دهد.

-کلسترول خوب یا HDL

نوعى از کلسترول است که با خطر کمتر بیماری و حمله قلبی همراه است.

پیشنهاد مطالعه: آشنایی با آمپول رپاتا، داروی تزریقی کنترل کننده کلسترول

یک رژیم غذایى سالم که مصرف کلسترول را به حداقل می رساند اولین گام در پایین آوردن سطح کلسترول خون شماست. گوشت کم چرب، شیر خشک و سبزیجات میتوانند به کاهش سطح LDL  خون کمک کنند.

افزایش فیبر محلول در رژیم غذایی

افزایش فیبر در رژیم غذایی باعث کاهش کلسترول و LDL می شود. منابع مهم فیبر عبارتند از:

✔ سبوس

✔ جو دو سر

مصرف انواع سبزیجات و میوه ها

✔ لوبیا

✔ سیب

✔ جو

✔ گلابی

✔ آلو

روغن زیتون

روغن زیتون به عنوان آنتی اکسیدان برای کاهش میزان LDL مفید است و سطح کلسترول خوب (HDL) را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

غذاهای غنی شده با استرول ها و استنول های گیاهی

غذاهای غنی شده با استرول ها و استنول های گیاهی باعث کاهش جذب کلسترول در روده می شوند. آنها را می توان در غلات، مارگارین و ماست یافت. برچسب ها را بخوانید تا بفهمید که کدام غذاها حاوى این ترکیبات مفید گیاهی هستند.

سویا

سویا و غذاهای حاوی سویا ممکن است به کاهش سطح LDL کمک کنند.

آجیل

آجیل ها از جمله بادام، فندق، بادام زمینی، پسته و گردو به کاهش سطح کلسترول کمک می کنند. با این حال، کالری آجیل زیاد است و باید در حد اعتدال مصرف شود. همچنین باید از مصرف آجیل پوشیده شده با نمک یا شکر جلوگیری کرد.

غذاهای حاوى روغن امگا ۳

ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است که سطح کلسترول را پایین می آورد. ماهی های چرب مفید عبارتند از:

✔ماهی قزل آلا

✔شاه ماهی

✔ساردین

❗ نکته:بهتر است ماهى را گریل و آب پز کنید و از سرخ کردن آن اجتناب کنید.

تری گلیسیریدها چربی‌های موجود در خون هستند. زمانی که غذا می‌خورید، درصورتی‌که بدن به کالری آن نیاز نداشته باشد، بدن شما کالری موجود در غذا را به تری گلیسیریدها تبدیل می‌کند.

این تری گلیسیریدها در سلول‌های چربی ذخیره‌شده و در زمان نیاز بدن، توسط هورمون‌ها آزادسازی می‌شوند. اگر میزان کالری به‌دست‌آمده بیش از کالری از دست‌رفته باشد به‌خصوص زمانی که کالری به شکل چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها باشد، سطح تری گلیسیرید افزایش می‌یابد.

با یک آزمایش خون ساده می‌توان میزان تری گلیسیریدها را بررسی کرد.

نرمال: کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم بر دسی لیتر (mg/dL)

توسط: بین ۱۵۰ الی ۱۹۹ میلی‌گرم بر دسی لیتر

بالا: ۲۰۰ الی ۴۹۹ میلی‌گرم بر دسی لیتر

بسیار بالا: بیشتر از ۵۰۰ میلی‌گرم بر دسی لیتر

تری گلیسیرید بالا از طریق آزمایش کلسترول و توسط پزشک بررسی می‌شود. توصیه می‌شود به‌منظور نتیجه دقیق‌تر آزمایش، ۹ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمایش خون از خوردن اجتناب شود.

تری گلیسیرید و کلسترول هرکدام انواع مختلفی از چربی‌ها در داخل خون هستند. تری گلیسیریدها به شکل کالری‌های مصرف نشده ذخیره میشوند و در هنگام نیاز بدن به انرژی تبدیل می‌شوند، درصورتی‌که کلسترول به‌منظور ساخت سلول‌ها و هورمون‌های خاص استفاده می‌شود. از آنجا که تری گلیسیرید و کلسترول نمی‌توانند در خون حل شوند لذا به کمک پروتئین‌های ناقل چربی‌ها به نام لیپوپروتئین در بدن گردش می‌کنند.

افزایش میزان تری گلیسیرید در خون، موجب سخت شدن دیواره عروق، افزایش خطر سکته، حملات و بیماری‌های قلبی میشود. افزایش بیش‌ از حد تری گلیسیرید، یعنی بالاتر از mg/dL 1000، موجب آماس لوزالمعده شدید می‌شود. تری گلیسیرید بالا اغلب موجب افزایش خطر بیماری‌های قلبی و سکته می‌شود و از نشانه‌های آن چاقی و سندرم متابولیک است.

گاهی تری گلیسیرید بالا نشانه دیابت نوع ۲، کاهش هورمون‌های تیروئید، بیماری‌های کلیوی و کبدی و بیماری‌های نادر ژنتیکی است که در روند تبدیل چربی به انرژی توسط بدن اختلال ایجاد می‌کند. مصرف برخی داروها نیز مانند بتابلاکرها و قرص‌های ضدبارداری می‌تواند باعث افزایش میزان تری گلیسیرید شود.

روش های کاهش تری گلیسیرید

در ادامه به راه کارهایی جهت کاهش تری گلیسیرید خون اشاره می کنیم.

تغییر سبک زندگی

انتخاب سبک زندگی سالم بهترین گزینه است که برخی از آنها عبارتند از:

✅ کاهش وزن

کسانی که مبتلا به‌اضافه وزن هستند، با کاهش وزن می‌توانند موجب کاهش میزان تری گلیسیرید نیز شوند. خودتان را برای رسیدن به وزن متناسب و سلامتی تشویق کنید.

✅ کاهش مصرف کالری

فراموش نکنید مصرف زیاد کالری به معنای ذخیره بیشتر چربی است. ازاین‌رو کاهش مصرف کالری باعث کاهش میزان تری گلیسیرید می‌شود.

✅ اجتناب از غذاهای شیرین و پالایش‌شده

کربوهیدرات‌های ساده مانند شکر و مواد غذایی تهیه‌شده از آرد سفید از عوامل افزایش میزان تری گلیسیرید هستند.

✅ انتخاب چربی‌های سالم‌تر

مصرف روغن‌های گیاهی مثل زیتون، بادام‌زمینی و کانولا به‌جای روغن‌های اشباع‌شده پیشنهاد می‌شود.

✅ اجتناب از نوشیدن الکل

الکل به دلیل دارا بودن کالری و قند بالا، تأثیر به سزایی در افزایش میزان تری گلیسیریدها دارد. حتی مقدار اندک آن نیز باعث بالا رفتن سطح تری گلیسیرید می‌شود.

✅ فعالیت ورزشی

حداقل ۳۰ دقیقه انجام فعالیت‌های ورزشی در روز توصیه می‌شود. فعالیت ورزشی مستمر باعث کاهش میزان تری گلیسیرید و افزایش کلسترول مفید می‌گردد. پیاده‌روی و شنا نیز ازجمله ورزش‌های مفید هستند. درصورتی‌که نمی‌توانید ۳۰ دقیقه فعالیت ورزشی انجام دهید سعی کنید حداقل ۱۰ دقیقه در روز فعالیت ورزشی داشته باشید. پیاده‌روی کوتاه، بالا رفتن از پله‌ها و دراز و نشست در هنگام تماشای تلویزیون، نمونه‌هایی از فعالیت‌های فیزیکی ساده‌ هستند که می‌توان حتی در خانه آنها را انجام داد.

کاهش تری گلیسیرید با دارو

درصورتی‌که سبک زندگی و رژیم غذایی در کنترل و کاهش تری گلیسیریدها چندان موثر نبود، پزشک داروهایی تجویز می‌کند. برخی از این داروها عبارت‌اند از:

✅ استاتین ها

پزشک ممکن است داروهای پایین آورنده کلسترول در صورت بالا بودن کلسترول مضر، سابقه انسداد عروق و دیابت تجویز کند. آتورواستاتین و سیمواستاتین نمونه‌ای از این داروها هستند که ازجمله عوارض آن‌ها درد عضلانی است.

 

✅ روغن ماهی

روغن ماهی سرشار از امگا ۳ بوده و برای کاهش تری گلیسیریدها بسیار مؤثر است.

✅ فیبرات ها

داروهای فیبراتی مانند فنوفیبرات و گمفیبروزیل ازجمله داروهایی هستند که می‌توانند موجب کاهش سطح تری گلیسیرید شوند. فیبرات ها در افرادی که سطح تری گلیسیرید در آن‌ها بیشتر از ۵۰۰ mg/dL است به‌خوبی پاسخ می‌دهد. فیبرات ها درصورتیکه با استاتین ها مصرف شوند، ممکن است، عوارض جانبی را در پی داشته باشند.

✅ نیاسین ها

نیاسین یا اسید نیکوتینیک موجب کاهش تری گلیسیرید و کلسترول مضر می‌شود. معمولاً این داروها برای افرادی که میزان تری گلیسیرید آنها بیشتر از ۵۰۰ mg/dL است،  تجویز می‌شود. از مصرف بدون تجویز پزشک این دارو باید خودداری کرد و مصرف آن با برخی داروهای دیگر ممکن تداخل ایجاد کرده و موجب بروز عوارض جانبی شود.

✅ اسید آلفا لیپوئیک

اسید آلفا لیپوئیک دارای اثرات کاهش تری گلیسرید است. از آنجا که اسید آلفا لیپوئیک دارای اثرات مفید دیگری براى کاهش خطر بیمارى هاى قلبى، عروقى و دیابت دارد، این گزینه را انتخاب انتخاب بهتری  نسبت به سایر گزینه ها میکند.

✅ پروبیوتیک ها

تحقیقات اخیر نشان داده است که پروبیوتیک ها ممکن است در کاهش تری گلیسیرید نقش داشته باشند. دو گونه لاکتوباسیلوس مورد مطالعه قرار گرفتند و تری گلیسیرید را پایین آوردند. تحقیقات نشان می دهند که کارنیتین می تواند باعث کاهش تری گلیسیرید شود.

 

 

دکتر محمد حسین نجفی دکتر متخصص فشار خون در تهران

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.