فشار خون هورمونی یا غدد درون ریز زیرمجموعه ای از علل فشار خون بالا است که در اثر عدم تعادل هورمونی ایجاد می شود که اغلب غده هیپوفیز یا آدرنال را درگیر می کند. اما چه افرادی در اثر این علت ممکن است به فشار خون مبتلا شوند؟ در ادامه این پست از ویکی فشار شما را با این وضعیت بیشتر آشنا می کنیم. با ما همراه باشید.
انواع فشار خون
فشار خون بالا به دو نوع کلی تقسیم می شود: اولیه (ضروری) و ثانویه.
✅ فشار خون اولیه: بیشتر انواع فشار خون بالا مربوط به نوع اولیه می شوند. علت این نوع از فشار خون ناشناخته است، اما ژنتیک و عواملی مانند مصرف بیش از حد نمک، چاقی، ورزش نکردن و مصرف سیگار و الکل در ایجاد آن نقش دارند. فشار خون اولیه در میان آمریکایی های آفریقایی تبار و در میان افراد مسن شایع‌تر است.
✅ فشار خون ثانویه: به دلیل شرایط پزشکی مانند بیماری کلیوی و آپنه انسدادی خواب و همچنین اختلالات غدد درون ریز مانند آلدوسترونیسم اولیه، سندرم کوشینگ و فئوکروموسیتوم رخ می دهد. علاوه بر این، تعدادی از داروهای تجویزی و بدون نسخه، مانند داروهای ضد بارداری خوراکی، عوامل التهابی غیر استروئیدی، استروئیدها و داروهای ضد گرفتگی بینی می توانند باعث بروز فشار خون ثانویه شوند.
فشار خون هورمونی چیست؟
سیستم غدد درون ریز مجموعه ای از غدد است که هورمون هایی ترشح می کنند که بدن برای طیف وسیعی از عملکردها از جمله تنظیم فشار خون از آن استفاده می کند. این غدد شامل:
✔ غدد آدرنال: اگر غدد فوق کلیوی آلدوسترون، کورتیزول یا هورمون های مشابه آدرنالین بیش از حد تولید کنند، می تواند باعث فشار خون بالا شود.
✔ غده تیروئید: فشار خون بالا می تواند ناشی از کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید باشد.
✔ غده هیپوفیز: گاهی اوقات مشکلات مربوط به غده فوق کلیوی و غده تیروئید به دلیل مشکلات غده هیپوفیز است. اگر غده هیپوفیز سیگنال زیادی به غدد فوق کلیوی یا تیروئید ارسال کند، می تواند به فشار خون بالا منجر شود.
✔ غدد پاراتیروئید: اگر غدد پاراتیروئید بیش از حد هورمون پاراتیروئید تولید کنند، می توانند باعث فشار خون بالا شوند.
✔ پانکراس: انسولین در پانکراس ساخته می شود بنابراین فشار خون بالا در بزرگسالان مبتلا به چاقی ممکن است تا حدی به دلیل افزایش سطح انسولین و مقاومت به انسولین باشد.
انواع اختلالات فشار خون هورمونی
فشار خون ناشی از اختلال غدد درون ریز زمانی ایجاد می شود که این غدد هورمون بیش از حد تولید کرده یا به اندازه کافی تولید نکنند، یا زمانی که تحت تاثیر تومور قرار بگیرند.
آلدوسترونیسم اولیه
شایع‌ترین شکل فشار خون هورمونی، آلدوسترونیسم اولیه است. این وضعیت تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد از تمام بیماران مبتلا به فشار خون بالا را تحت تأثیر قرار می دهد و اغلب تشخیص داده نمی شود. تولید بیش از حد آلدوسترون توسط غدد فوق کلیوی منجر به انباشت مایعات، کاهش پتاسیم و افزایش فشار خون می شود. در صورت عدم درمان هایپرآلدوسترونیسم ممکن است باعث بزرگ شدن قلب شود.
آلدوسترونیسم اولیه از طریق آزمایش خون و ادرار و سی تی اسکن غدد فوق کلیوی تشخیص داده می شود. در برخی موارد، نمونه برداری از ورید آدرنال ممکن است برای کمک به تشخیص و تمایز علت آلدوسترونیسم اولیه ضروری باشد.
انواع این اختلال عبارتند از:
- سندرم کان: یک زیرگروه شایع که توسط یک تومور آدرنال ایجاد می شود. درمان موثر برای این وضعیت جراحی برداشتن تومور است.
- هایپرپلازی دو طرفه آدرنال: یک زیرگروه شایع ناشی از بزرگ شدن غدد فوق کلیوی بوده و این اختلال به درمان های دارویی با اسپیرونولاکتون و اپلرنون به خوبی پاسخ می دهد.
- هایپرپلازی اولیه آدرنال: یک زیر گروه نادر که در آن فقط یک غده بزرگ شده است. روش درمانی جراحی ترجیح داده می شود.
- آلدوسترونیسم قابل درمان با گلوکوکورتیکوئید (GRA): یک زیرگروه نادر از این وضعیت ناشی از یک جهش ژنتیکی است که اغلب در میان اعضای خانواده رخ می دهد.
- هایپرآلدوسترونیسم خانوادگی: یک زیر گروه نادر که در آن حدود نیمی از هر نسل دچار هایپرآلدوسترونیسم می شوند.
سندرم کوشینگ
سندرم کوشینگ یکی دیگر از علل نادر فشار خون ثانویه است که با تولید بیش از حد هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی ایجاد می شود. افراد مبتلا به سندرم کوشینگ اغلب دارای سایر اختلالات مرتبط با غدد درون ریز از جمله دیابت، چاقی، فشار خون بالا، سنگ کلیه و پوکی استخوان هستند. بسیاری از این بیماران نیز از افسردگی رنج می برند.
فئوکروموسیتوم
فئوکروموسیتوم یک سندرم نادر است که توسط تومورهای غدد فوق کلیوی ایجاد می شود. این تومورها مقادیر زیادی مواد شبیه به آدرنالین تولید می کنند. اگرچه این وضعیت نادر است، اما بیماران مبتلا به تومورهای آدرنال باید برای فئوکروموسیتوم آزمایش شوند زیرا حدود ۱۰ درصد تومورها بدخیم هستند.
علائم شایع این وضعیت شامل:
- عرق کردن
- تپش قلب
- سردرد
اگرچه بیماران ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند. بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوم ممکن است فشار خون پایدار داشته باشند. برخی از بیماران فشار خون بسیار بالایی را تجربه می کنند که به عنوان بحران فشار خون بالا شناخته می شود که یک اورژانس پزشکی به حساب می آید.
از هر ۱۰ نفر مبتلا به فئوکروموسیتوم، یک نفر دارای تومورهایی است که در خارج از غدد فوق کلیوی قرار دارند. این فئوکروموسیتوم های خارج آدرنال به نام پاراگانگلیوما نیز شناخته می شوند.
۱۰ درصد دیگر از فئوکروموسیتوم ها بخشی از سندرم های نئوپلازی غدد درون ریز متعدد سندرم MEN (I یا II) هستند که شرایط ژنتیکی هستند که در خانواده ها وجود دارد. سندرم MEN می تواند سایر اندام های غدد درون ریز مانند غدد پاراتیروئید، هیپوفیز، تیروئید و همچنین سایر اندام ها مانند کلیه، پانکراس یا معده را درگیر کند.
آکرومگالی
آکرومگالی یک تومور غده هیپوفیز است که منجر به افزایش هورمون رشد می شود. علائم آن شامل موارد زیر می گردد:
- مشکلات مفصلی و عضلانی
- سردرد
- مشکلات بینایی
بیماران مبتلا معمولا دست ها، پاها و زبان بسیار بزرگ و فک برجسته دارند. آنها می توانند به فشار خون بالا و دیابت مبتلا شوند.
پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید
هم سطح پایین هورمون تیروئید (کم کاری تیروئید) و هم سطح بالای آن (پرکاری تیروئید) می تواند باعث افزایش فشار خون شود. کم کاری تیروئید معمولاً فشار دیاستولیک را بیشتر از فشار سیستولیک افزایش می دهد، در حالی که پرکاری تیروئید معمولاً فشار سیستولیک را بیشتر از فشار دیاستولیک افزایش می دهد. از دیگر علائم کم کاری تیروئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی
- احساس سرمای مداوم
- افزایش وزن
- یبوست
- ریزش مو
- خشکی پوست
سایر علائم پرکاری تیروئید شامل:
- احساس دائمی گرما
- لرزش
- ضربان قلب تند
- کاهش وزن
اختلالات تیروئید در صورت شدید بودن و درمان نشدن، می توانند با افزایش فشار خون همراه باشند. درمان اختلال تیروئید معمولاً فشار خون را تا حد طبیعی کاهش می دهد.
هایپرپاراتیروئیدیسم اولیه
هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه زمانی ایجاد می شود که غدد پاراتیروئید، هورمون پاراتیروئید بیش از حد تولید می کنند که منجر به افزایش سطح کلسیم خون می شود. این وضعیت علاوه بر فشار خون بالا می تواند باعث بروز شرایط زیر شود:
- سنگ کلیه
- حالت تهوع
- یبوست
- تشنگی
- ادرار زیاد
سایر علل فشار خون هورمونی و سندرم های مرتبط:
- هیپوآلدوسترونیسم کاذب نوع ۲ (سندرم گوردون): بیماران مبتلا به این وضعیت فشار خون بالا و سطوح بالای پتاسیم (هایپرکالمی) را تجربه می کنند.
- سندرم لیدل: یک شکل ژنتیکی نادر از فشار خون بالا که در آن بیماران سطوح بسیار پایینی از آلدوسترون دارند (آلدوسترونیسم کاذب)
- مینرالوکورتیکوئید آشکار بیش از حد (AME): یک شکل ژنتیکی نادر از فشار خون بالا است.
- مصرف شیرین بیان: فشار خون بالا و پتاسیم پایین که با خوردن شیرین بیان (معمولا سیاه) تحریک می شود.
- سندرم بارتر: در دوران نوزادی یا کودکی با علائم کمبود شدید پتاسیم (هیپوکالمی) و سایر نقایص مادرزادی تشخیص داده می شود. این وضعیت بدون فشار خون مرتبط است.
- سندرم گیتلمن: شکل خفیف‌تری از هیپوکالمی که در بزرگسالان جوان رخ می‌دهد و اغلب با سطوح پایین منیزیم نیز همراه است. این وضعیت بدون فشار خون مرتبط است.
چه زمانی برای فشار خون هورمونی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیمارانی که قبل از ۳۰ سالگی به فشار خون بالا مبتلا می شوند و دارای سابقه خانوادگی قوی فشار خون بالا، تومورهای آدرنال یا سطح پایین پتاسیم (هیپوکالمی) هستند، باید از نظر ابتلا به فشار خون هورمونی یا غدد درون ریز غربالگری شوند. همچنین بیمارانی که علیرغم مصرف سه یا چند داروی فشار خون که با عنوان پرفشاری خون مقاوم شناخته می شود فشار خون ضعیفی را تجربه می کنند نیز باید غربالگری شوند.
