فشار خون سیستولیک و دیاستولیک چیست؟

هنگامی که قلب خون را به شریان ها پمپ مى کند، خون را به سمت جلو تحت فشار قرار می دهد. پزشکان فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به عنوان راهی برای اندازه گیری نیرویی که توسط حرکت خون در دیواره های شریان ها اعمال می شود اندازه گیری می کنند.

 چون قلب ضربان دارد، جریان خون از طریق شریان ها پایدار نیست (مثل یک شلنگ آتش نشانی)، اما خفیف است، و جریان خون و فشار آن،  لحظه ای به لحظه تغییر می کنند.

اندازه گیری فشار خون

به همین دلیل، اندازه گیری فشار خون فرد به عنوان دو عدد مختلف فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک ثبت می شود. این دو عدد نشان دهنده جنبه های مختلف فشار خون شما هستند که از طریق شریان های شما پالس شده است.

خواندن فشار خون شما مانند این است: ۱۲۰/۸۰؛ که اینگونه خوانده مى شود : “۱۲۰ بر روى ۸o.”  فشار خون سیستولیک، بیشتر است و فشار خون دیاستولیک نیز کمتر است.

هر دو مقادیر نشان دهنده فشار درون شریان های شما  هستند و واحد هاى آن ها میلی متر جیوه یا mmHg است . هر دو فشار سیستولیک و دیاستولیک مهم هستند. اگر قرائت بیش از حد بالا باشد ممکن است فشار خون بالا وجود داشته باشد. اگر فشار خون پایین باشد، ممکن است جریان خون کمتری برای اندامهای حیاتی مانند مغز وجود داشته باشد.

فشار ناشی از خون شما که از طریق شریان های شما جریان دارد، ثابت نیست، بلکه پویا و دائمی است و آنچه که قلب در یک لحظه انجام می دهد را نشان می دهد.

هنگامی که قلب به طور فعال مى تپد (رویدادى به نام سیستول)، خون را به داخل رگ ها منتقل می کند. این تخلیه پویا ى خون به درون شریان ها موجب افزایش فشار داخل شریان ها می شود. فشار خون بالا در طول انقباض قلبی فعال، فشار خون سیستولیک نامیده می شود.

فشار خون سیستولیک “طبیعی” زمانی که یک فرد آرام نشسته ۱۲۰ میلی متر جیوه یا کمتر است. هنگامی که یک فرد ورزش می کند، در طول دوره های استرس عاطفی، یا در هر زمانى که قلب  بیشتر از حالت استراحت مى تپد ،  نیروی انقباض قلب افزایش می یابد و فشار سیستولیک افزایش می یابد . افزایش فشار خون سیستولیک  در شرایط استرس قلبی کاملا طبیعی است.

اگر فشار خون سیستولیک پایین تر از حد طبیعی باشد، گفته می شود هایپوتانسیون سیستولیک موجود است. اگر فشارخون سیستولیک به اندازه کافی شدید باشد، ممکن است موجب سرگیجه، سنکوپ یا (اگر به اندازه کافی طولانی باشد)، نارسایی اندام شود. هایپوتانسیون سیستولیک ممکن است در صورت کاهش حجم خون (مانند کاهش آب و یا خونریزی شدید) اتفاق بیفتد و یا اگر عضلات قلب براى تخلیه طبیعى خون ضعیف شده باشند (وضعیتی که به نام کاردیومیوپاتى  شناخته می شود ) یا عروق خونی بیش از حد متسع شده باشند ( مانند در سنکوپ وازوواگال ).

فشار خون دیاستولیک فشارى است که خون از درون شریان ها در بین هر ضربان قلب تخلیه مى شود  یعنی زمانی که قلب به طور فعال خون را به داخل شریان ها منتقل نمی کند.

پس از اینکه انقباض قلب به پایان رسید ، بطن های قلب بطور شگفت انگیزی آرام می شوند تا براى انقباض بعدى آماده شوند. این دوره آرام سازی بطنی دیاستول نامیده می شود و فشار خون در دوران دیاستول ، فشار خون دیاستولیک نامیده می شود .

فشار خون دیاستولیک طبیعی در طول استراحت آرام ۸۰ میلی متر جیوه یا کمتر است.  در هایپر تانسیون یا فشار خون بالا ، فشار خون دیاستولیک اغلب در هنگام استراحت افزایش می یابد . هایپوتانسیون دیاستولیک (زمانی که فشار خون دیاستولی پایین است) ممکن است با کمبود آب همراه باشد یا با خونریزی رخ دهد یا اگر شریان ها غیر طبیعی گشاد شوند اتفاق بیفتد.

دکتر محمد حسین نجفی دکتر متخصص فشار خون در تهران

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.