آیا تشنج می تواند باعث تپش و آریتمی قلبی شود؟

برخی از مبتلایان به بیماری صرع و تشنج بیان می کنند که علائم خاصی مانند تپش قلب را بعد از حملات تجربه می کنند. اما آیا تشنج باعث بروز مشکلات قلبی می شود؟ می توان گفت تشنج می تواند خطر آریتمی را افزایش دهد. علاوه بر این، داروهای تشنج ممکن است باعث آریتمی در کنار سایر مشکلات قلبی عروقی شوند. اما این شرایط قابل کنترل است؟ برای پاسخ به این پاسخ با ویکی فشار همراه ما باشید.

تشنج و آریتمی قلبی

به لطف سیستم عصبی خودمختار (ANS) لازم نیست به قلب خود بگویید که ضربان داشته باشد یا به ریه های خود بگویید نفس بکشند. مغز شما ANS را کنترل می کند. بنابراین هنگامی که تشنج دارید، سایر جنبه های بدن نیز تحت تأثیر قرار می گیرند. تشنج یک “طوفان فکری” است که در آن فعالیت الکتریکی در مغز مختل می شود. تغییرات در عملکرد مغز می تواند بر ANS تأثیر بگذارد و به طور بالقوه منجر به آریتمی قلبی شود.

آریتمی وضعیتی است که ضربان قلب غیرطبیعی رخ می دهد. در حقیقت تشنج می تواند بر ضربان قلب تأثیر بگذارد که می تواند منجر به آریتمی شود. برخی از این تپش های غیرعادی در طول مراحل مختلف تشنج، مانند فازهای ایکتال و فاز پست ایکتال ایجاد می شوند:

1. ایکتال: این مرحله میانی تشنج است، از زمانی که اولین علامت شروع می شود و فعالیت تشنج به پایان می رسد.
2. پست ایکتال: این مرحله پایانی تشنج است. این زمانی است که تشنج شروع به فروکش کرده و بین ۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد.

هنگام تشنج چه اتفاقی برای قلب می افتد؟

قلب می تواند به طرق مختلف در حین و بلافاصله پس از تشنج پاسخ دهد. انواع مختلف تشنج بر قسمت های مختلف مغز تاثیر می گذارد. برخی از آنها می توانند بر قسمت هایی از مغز که ریتم قلب شما را کنترل می کنند تأثیر بگذارند.

در حدود ۸۰ درصد موارد با تشنج هایی که قلب تحت تأثیر قرار می گیرد، پس از تشنج سرعت قلب افزایش می یابد. این ریتم قلب به عنوان تاکی کاردی سینوسی شناخته می شود و می تواند باعث تپش قلب شود.

علت آریتمی بعد از تشنج

پزشکان دقیقاً نمی دانند که چرا تشنج می تواند منجر به آریتمی قلبی شود. چند دلیل احتمالی وجود دارد که این موارد شامل:

• فعال کردن بیش از حد یا کم ANS در مغز
• افزایش فعالیت عصب واگ به دلیل تغییرات در ساقه مغز
• نارسایی تنفسی پس از تشنج که بر توانایی قلب برای پمپاژ خوب تأثیر می گذارد.

هر یک از این عوامل می توانند به بروز آریتمی قلبی در فردی که دچار تشنج شده‌اند دامن بزند.

تشنج و انواع آریتمی

بسیاری از انواع مختلف آریتمی با تشنج ارتباط دارند.

یکی از تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۸ نشان داد که شایع‌ترین نوع آریتمی مرتبط با تشنج، تاکی کاردی ایکتال است که باعث ضربان قلب سریعتر از حد طبیعی می شود. همچنین یک مقاله معتبر در سال ۲۰۱۹ نشان داد که آریتمی های ناشی از تشنج عبارتند از:

• آسیستول ایکتال: ضربان قلب متوقف می شود و می تواند منجر به مرگ ناگهانی و غیرمنتظره شود.
• برادی کاردی ایکتال: ضربان قلب کندتر از حد طبیعی رخ می دهد.
• فلاتر دهلیزی پست ایکتال: حفره های فوقانی قلب یعنی دهلیزها خیلی سریع می تپند.
• فیبریلاسیون دهلیزی پست ایکتال: یک ریتم نامنظم قلب که بر حفره های فوقانی قلب تأثیر می گذارد.
• تاکی کاردی بطنی پست ایکتال: حفره های پایینی قلب یعنی بطن ها خیلی سریع می تپند.
• فیبریلاسیون بطنی پست ایکتال: یک ریتم نامنظم قلب که بر حفره های پایینی قلب تأثیر می گذارند.

پزشکان از علت دقیق بروز این اتفاق آگاه نیستند. با این حال، آنها این نظریه را مطرح می کنند که فعالیت الکتریکی در مغز در طول تشنج ممکن است یک عامل موثر در بروز این وضعیت باشد.

زمانی که فردی تشنج می کند، الگوهای غیرعادی فعالیت الکتریکی در مغز وجود دارد. این حالت می تواند باعث طیف وسیعی از اثرات فیزیکی، از جمله تشنج شود. در برخی موارد، فعالیت الکتریکی در مغز ممکن است به آریتمی دامن بزند.

عوامل خطر

اما سوالی که مطرح می شود این است که اگر فردی تشنج داشته باشد چه عاملی خطر آریتمی را افزایش می دهد؟ طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۷، احتمال تجربه آریتمی پس از تشنج در افراد زیر بیشتر است:

• مردان
• افراد در سنین ۶۵ تا ۸۴ سال

داشتن برخی شرایط سلامتی مانند:

• بیماری قلبی و عروقی
• بیماری ریه
• مشکلات عصبی
• مشکلات کلیوی
• کمبود آهن
• دیابت

آیا آریتمی قلبی می تواند باعث تشنج شود؟

پزشکان از بروز تشنج به دنبال آریتمی اطمینان ندارند. یک گزارش موردی در سال ۲۰۱۶ در مورد فردی صحبت می کند که آریتمی او باعث سنکوپ تشنجی شده است. سنکوپ تشنجی زمانی رخ می دهد که فردی هوشیاری خود را از دست بدهد و همزمان تشنج نیز داشته باشد. اگرچه سنکوپ تشنجی می تواند مانند تشنج به نظر برسد، اما این دو وضعیت شرایط متفاوتی هستند. از آنجایی که پزشکان معمولاً سنکوپ تشنجی را به‌عنوان تشنج تشخیص می‌دهند، دشوار است که بدانیم آریتمی قلبی هر چند وقت یک‌بار ممکن است باعث تشنج شده باشد.

تفاوت سنکوپ تشنجی و تشنج چیست؟

سنکوپ تشنجی و تشنج دو حالتی هستند که می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند، که معمولاً از دست دادن هوشیاری یا بیهوش شدن است. اگرچه ممکن است این دو شبیه به هم به نظر برسند، اما دلایل متفاوتی دارند.

تشنج به دلیل فعالیت بیش از حد سیستم عصبی است. سنکوپ تشنجی به دلیل کمبود اکسیژن به مغز است که اغلب به دلیل ریتم غیر طبیعی قلب است.

تشخیص هر یک از این بیماری‌ها می‌تواند دشوار باشد، زیرا آنها بسیار شبیه به نظر می‌رسند و شناسایی علت دقیق زمانی که یکبار قبلاً اتفاق افتاده است دشوار نخواهد بود.

مطالعات نشان داده است که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از افرادی که دوره سنکوپ را تجربه کرده‌اند، به اشتباه صرع تشخیص داده شده‌اند. سنکوپ قلبی عروقی شایع‌ترین بیماری زمینه‌ای بوده که به اشتباه تشخیص داده شد.

قانون ۱۰/۲۰

تشخیص سنکوپ تشنجی و تشنج دشوار است. در هر دو اتفاق، بدن ممکن است به طور غیرقابل کنترلی تکان بخورد. پزشکان از سابقه پزشکی و آزمایش برای تأیید تشخیص استفاده می‌کنند، اما راه آسانی برای تشخیص آنها می‌تواند وجود داشته باشد.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ قانون ۱۰/۲۰ را توصیه می کند. کمتر از ۱۰ تکان به احتمال زیاد به این معنی است که سنکوپ در حال رخ دادن است. اگر بیش از ۲۰ تکان وجود داشته باشد، احتمال تشنج بیشتر است.

آیا ارتباطی بین داروهای صرع و آریتمی وجود دارد؟

یک مقاله در سال ۲۰۲۱ به شواهدی اشاره می کند که داروهای ضد صرع می توانند باعث آریتمی شوند. با این حال، این موارد به ندرت جدی یا تهدید‌کننده زندگی هستند.

آیا داروهای صرع می توانند باعث مشکلات قلبی دیگر شوند؟

پزشکان می‌توانند صرع را با داروهای ضد صرع درمان کنند. نویسندگان یک مقاله در سال ۲۰۲۱ بیان کردند که برخی از مطالعات قدیمی‌تر ارتباط بین مصرف داروهای ضد صرع و خطر بیشتر برخی از مشکلات قلبی عروقی مانند حمله قلبی را نشان می‌دهند. نویسندگان مقاله شواهد مشابهی از این ارتباط را در گروه ۱۰۲۴۱ نفری مبتلا به صرع پیدا کردند. با این حال، نویسندگان همچنین بیان می کنند که این همبستگی ممکن است تا حدی از عواملی علاوه بر مصرف داروهای ضد صرع ناشی شود. نمونه هایی از عوارض جانبی شناخته شده عبارتند از:

• پرگابالین: افزایش خطر نارسایی قلبی
• اکسکاربازپین: باعث ایجاد فیبریلاسیون بطنی، یک آریتمی شدید و تهدید‌کننده زندگی می شود.
• کاربامازپین: افزایش خطر بلوک AV یا برادی کاردی (ضربان قلب آهسته)

اگرچه این موارد عوارض جانبی بالقوه هستند، اما برای همه اتفاق نمی افتند.

آیا فیبریلاسیون دهلیزی می تواند باعث تشنج شود؟

با توجه به مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) رایج‌ترین آریتمی قلبی درمان شده در ایالات متحده است. برخی از گزارش‌های موردی نشان می‌دهد که فرد می‌تواند فیبریلاسیون دهلیزی را پس از تشنج تجربه کند. با این حال، هیچ گزارشی وجود ندارد که نشان دهد AFib باعث تشنج می شود. با این حال، AFib می تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.

درمان آریتمی ناشی از تشنج

هیچ دستورالعمل پزشکی ثابتی برای بهترین روش درمان آریتمی های ناشی از تشنج وجود ندارد. با این حال، برخی از افراد ممکن است به یک ضربان‌ساز قلب نیاز داشته باشند. با توجه به اطلاعیه انجمن قلب آمریکا (AHA)، درمان آریتمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مصرف داروهایی که به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کنند.
• پایش ضربان قلب
• صحبت با متخصصان قلب و عروق در مورد هرگونه استفاده از داروهای درمانی یا تفریحی

این مراحل می تواند به جلوگیری از عوارض جدی آریتمی کمک کند.

پیشگیری

اما آیا می توان از بروز آریتمی بعد از تشنج جلوگیری کرد؟ دانشمندان نمی دانند که آیا اقدامات پیشگیرانه استاندارد می تواند موثر باشد یا خیر. با این حال، برای کاهش خطر آریتمی مانند فیبریلاسیون دهلیزی، افراد ممکن است از شرایط زیر سود ببرند:

• حفظ سطح کلسترول سالم، سطح گلوکز خون و فشار خون
• در صورت لزوم ترک سیگار
• دنبال کردن یک برنامه ورزشی
• مصرف یک رژیم غذایی سالم
• داشتن شاخص توده بدنی سالم

هیچ راهنمایی پزشکی خاصی در مورد نحوه جلوگیری از آریتمی در افراد مبتلا به تشنج وجود ندارد.

علائم آریتمی

زمانی که یک آریتمی جدید رخ می دهد، ممکن است فرد موارد زیر را تجربه کند:

• تپش قلب
• احساس پرش قلب
• احساس بال زدن یا نوسانات در قفسه سینه یا گردن

همانطور که آریتمی ایجاد می شود، ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

• ضعف
• خستگی
• سبکی سر
• سرگیجه
• غش کردن
• تنگی نفس
• تعریق
• اضطراب
• ضربان قلب تند و کوبنده
• درد یا فشار در قفسه سینه

این علائم می تواند نشان دهنده یک آریتمی جدی‌تر باشد.

کلام آخر ارتباط تشنج و آریتمی قلبی

بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۷، افراد مبتلا به تشنج در صورت داشتن آریتمی نرخ مرگ و میر بیشتری دارند. به عنوان مثال، این مطالعه خطر ایست قلبی ناگهانی را حدود ۱.۴٪ نشان می دهد. این مطالعه خاطرنشان می کند که اگر افراد دارای آریتمی نیز باشند، احتمال فوت ناشی از این شرایط حدود ۴.۹ برابر بیشتر خواهد بود. با این حال، این آمار به طور گسترده بر اساس آریتمی خاص متغیر است. مردان پس از تشنج بیشتر به آریتمی های تهدید‌کننده زندگی مبتلا می شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

تمامی افرادی که علائم آریتمی را تجربه می کنند باید توسط پزشک ویزیت شوند. از آنجایی که در برخی موارد احتمال حمله قلبی به دنبال تشنج وجود دارد در صورت بروز علائم شدید بهتر است با اورژانس تماس گرفته شود. اگر تشنج بیش از ۵ دقیقه طول کشید و یا شخصی در حین تشنج به خود آسیب رساند، با اورژانس تماس بگیرید و به فرد کمک کنید تا به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشد.

منبع