اگر فردی واقعا دچار نوسان فشار خون یا همان بالا و پایین فتن فشار خون باشد، پزشک معمولا برای اطمینان بیشتر توصیه به استفاده از هولتر فشار خون (نظارت ۲۴ ساعت فشار خون) می کند. اما چیزی که برای پزشکان مهم تر است فشار خون بالاست. همچنین ممکن است پزشک به این نتیجه برسد که داروهایی برای کنترل فشار خون تجویز کند.
اکثرا در مراجعه به پزشک گرفتن فشار خون انجام می شود. این کار به این دلیل است که فشار خون شما می تواند به پزشک اطلاعات زیادی درباره سلامتی تان بدهد. فشار خون کمى بالا یا پایین ممکن است نشانه ای از مسائل بالقوه در مورد سلامتی باشد اما تغییرات فشار خون در طول زمان می تواند نشانه ای جدی تر از مسائل مربوط به سلامتتان باشد.
علت بالا و پایین شدن فشار خون
فشار خون به طور طبیعی چند بار در روز تغییر می کند. اکثر تغییرات طبیعی و قابل پیش بینی هستند. هنگامی که این تغییرات در فشار خون شما رخ می دهد، ممکن است علائم یا نشانه های غیر معمولی را تجربه نکنید. این نوسان ها ممکن است کوتاه باشد.
با این حال، اگر متوجه شوید که فشارهای خیلى بالا و یا خیلى پایین غیر معمول داشتید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. هنگامی که این تغییرات را متوجه می شوید، آن ها را ثبت کنید. فشار خون، فعالیت ها، و میزان طول کشیدن آن تا دوباره به حالت عادی برسد را یادداشت کنید. این اطلاعات ممکن است یک الگو یا یک مشکل را شناسایی کند.
علت نوسان فشار خون چیست؟
فشار خون متغیر می تواند به علل مختلفى ایجاد شود.
– استرس
استرس و اضطراب می توانند به طور موقت باعث نوسان فشار خون شود. با گذشت زمان استرس بیش از حد می تواند بر سیستم قلبی عروقی شما آسیب برساند و ممکن است منجر به مشکلات فشار خون دائمی شود.
– سندرم روپوش سفید
سندرم روپوش سفید زمانى رخ می دهد که نگرانی یا استرس ناشی از مراجعه به پزشک باعث ایجاد افزایش ناگهانی در فشار خون می شود. ممکن است در خانه فشار خونتان طبیعى باشد . این فشار بالا به این معنی نیست که فشار خون بالا دارید (پر فشارى خون). با این حال، افراد مبتلا به پرفشاری خون ناشى از روپوش سفید بیشتر مستعد پر فشارى هستند.
– داروها
داروهای بدون نسخه و دارو هاى تجویزى می توانند فشار خون شما را تحت تاثیر قرار دهند. بعضی از داروها، مانند دیورتیک ها و قرص های فشار خون، براى کاهش فشار خون طراحی شده اند. دارو هاى دیگر مانند داروهای سرماخوردگی و آلرژی، می توانند فشار خون را افزایش دهند.
– فعالیت بدنى
ورزش، صحبت کردن، خنده و حتی رابطه جنسی می تواند موجب تغییر فشار خون شود.
– غذا و نوشیدنی
آنچه که می خورید یا مى نوشید ممکن است فشار خون شما را تحت تاثیر قرار دهد. غذاهایی که حاوی تیرامین (ماده اى موجود در غذاهاى مانده) بالا هستند، می توانند فشار خون را افزایش دهند. این غذاها عبارتند از:
۱- مواد غذایى تخمیر شده
۲- ترشی ها
۳- مرباها
۴- نوشیدنی های کافئین‌دار نیز می تواند به طور موقت فشار خون را افزایش دهد.
پیشنهاد مطالعه: فشار خون در دیابتی ها، تاثیر خوردنی‌های شیرین روی فشار
– مسائل مربوط به آدرنال
سیستم آدرنال شما مسئول تولید هورمون است. خستگی آدرنال زمانی اتفاق می افتد که تولید هورمون شما کم باشد. در اثر آن ممکن است فشار خون افت کند. سیستم آدرنال بیش از حد فعال نیز می تواند موجب افزایش ناگهانی فشار خون و پر فشارى خون شود.
– فئوکروموسیتوم
این تومور نادر در غدد آدرنال ایجاد شده و تأثیرات تولید هورمون دارد که می تواند منجر به بروز ناگهانی تغییر های نامنظم در فشار خون شود. این شرایط با عنوان فشار خون هورمونی نامیده می شود که در اثر یک عامل دیگر ایجاد شده است.
علت بالا و پاین رفتن فشار خون
عوامل زیر سبب نوسان فشار خون در سالمندان می باشند.
- سطح بالایی از استرس
- اضطراب
- مصرف قرص های فشار خون که موثر نیستند یا تا دوز اثرشان از بین مى رود.
- مصرف دخانیات
- مصرف الکل بیش از حد
- کار در شیفت شب
برخی شرایط و بیمارى ها نیز می توانند خطر ابتلا به فشار خون غیرطبیعی را افزایش دهند. شامل:
- دیابت
- بارداری
- کمبود آب
- بیماری هاى قلبى و عروقی
- فشار خون بالاى کنترل نشده
- آپنه خواب
- مشکلات کلیوی
- مشکلات تیروئیدى
- مشکلات سیستم عصبی
درمان فشار خون متغیر
فشار خون متغیر لزوما نیازمند درمان نیست، مگر اینکه به علت بیماری زمینه ای ایجاد شود. به همین دلیل است که درمان فشار خون بالا شامل سه جزء اصلی می شود:
١. به طور منظم فشار خون خود را کنترل کنید. گاهی استفاده از هولتر فشار خون توصیه می شود.
٢. سبک زندگیتان را به سبکى سالم تغییر دهید.
٣. اگر برایتان دارویى تحویز شده است مصرف آن را فراموش نکنید.
هولتر فشار خون چیست؟
دستگاهی است که در اندازه یک رادیو قابل حمل است به کمربند یا بند متصل به بدن متصل می شود و اطلاعات را در طول دوره ۲۴ ساعته جمع آوری می کند که بعدا به یک کامپیوتر منتقل می شود و خواندن فشارخون به طور مداوم در طول یک دوره ۲۴ ساعته انجام می شود. معمولا پزشکان برای اطمینان بیشتر از روند تغییر فشار خون و به دست آوردن میانگین فشار خون در طول شبانه روز از این دستگاه فشار خون استفاده می کنند.
پیشنهاد مطالعه: اجاره هولتر فشار خون در منزل !
درمان نوسان فشار خون در طب سنتی
شما می توانید با اتخاذ تغییرات شیوه زندگی فشار خون خود را کنترل کنید و سالم بمانید.
کاهش وزن و حفظ وزن سالم
مردان با کمر بیش از ۴۰ اینچ و زنان با کمر بیش از ۳۵ اینچ بیشتر مستعد ابتلا به فشار خون بالا هستند.
ورزش منظم
حداقل سى دقیقه تمرین متوسط، پنج روز در هفته را هدف قرار دهید. اگر تا به حال ورزش نمى کردید، قبل از شروع با پزشک خود مشورت کنید و آن را به آرامی انجام دهید. شروع به ورزش با شدت بالا می تواند خطرناک باشد، به خصوص در افراد مبتلا به فشار خون کنترل نشده.
رژیم غذایى DASH
برای کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا از رژیم غذایى DASH (رژیم غذایی برای توقف فشار خون بالا) کمک بگیرید. این رژیم غذایی شامل حبوبات، سبزیجات، میوه ها و لبنیات کم چرب است.
مصرف کمتر سدیم
مقدار مصرف سدیم روزانه خود را اندازه گیری کنید تا بداتید چه میزان سدیم مصرف مى کنید. سپس، سعى کنید میزان مصرفى روزانه تان مطابق با توصیه انجمن قلب آمریکایی ۲۳۰۰ میلی گرم باشد. اگر پرفشاری خون یا فشار خون بالا دارید، ۱۵۰۰ میلی گرم را هدف قرار دهید.
اجتناب از استرس
راه های سالم برای مقابله با استرس روزانه پیدا کنید مانند ورزش، یوگا، تکنیک های تنفس یا بحث ماساژ درمانی.
محدود کردن مصرف الکل و کافئین
کافئین فشار خون شما را افزایش می دهد، در حالی که الکل آن را کاهش می دهد. این مواد همچنین می تواند خطر ابتلا به بیماری هاى مستعد کننده فشار خون بالا را افزایش دهند، مانند بیماری های قلبی و کلیوی .
استفاده از دخانیات را متوقف کنید
عادت سیگار کشیدن را براى حفظ فشار خون خود را در محدوده سالم ترک کنید. با پزشک خود درباره برنامه های ترک سیگار صحبت کنید. پیوستن به یک گروه پشتیبانی یا ترک با یک دوست می تواند به شما در برنامه ریزی کمک کند.
عوارض نوسان فشار خون
فشار خون متغیر همیشه نشانه ای از یک بیمارى نیست، و برای برخی افراد می تواند یک نشانه ى هشدار دهنده از مسائل آینده باشد. شامل:
فشار خون بالا
فشار خون بالا به سرعت ایجاد نمى شود و اغلب به صورت تدریجی افزایش مى یابد و فشار خون هاى غیر طبیعى ممکن است اولین نشانه از آن باشد.
بیماری قلبی
در یک مطالعه، افراد مبتلا به اختلالات فشار خون بین مراجعه به پزشکان بیشتر به نارسایی قلبی و سکته مغزی نسبت به افرادی که فشار خون طبیعی داشتند، مبتلا شدند.
زوال عقل
یک مطالعه در ژاپن نشان داده است که افرادی که دارای نوسانات فشار خون بودند، دو برابر بیشتر افراد دیگر در معرض ابتلا به این بیماری روانی بودند.
نوسانات فشار خون اغلب طبیعی و قابل پیش بینی هستند. فعالیت های روزمره مانند ورزش، پیاده روی و صحبت کردن می تواند فشار خون شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، این تغییرات می توانند نشانه ای از مشکلات احتمالی باشد، بنابراین باید آن ها را با دقت کنترل کنید و با کمک پزشک خود از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کنید.
دکتر محمد حسین نجفی دکتر متخصص فشار خون در تهران
