دسته بندی داروهای ضد فشار خون

فشار خون بالا توسط قرص فشار خون و داروی فشار خون قابل کنترل و درمان است. در این مقاله چندین دسته بندی داروهای ضد فشار خون را بررسی می کنیم.

فشار خون با دو پارامتر فشار خون سیستولیک و دیاستولیک نشان داده میشود، که به ترتیب حداکثر فشار شریان ها در حین انقباض قلب و کمترین فشار شریان ها بین دو انقباض میباشند.

در بزرگسالان فشار خون در صورتی طبیعی قلمداد میشود که حداکثر مقدار آن بین ۹۰ و ۱۲۰ (فشار سیستولی) و حداقل مقدار آن بین ۶۰ تا ۸۰ باشد (فشار دیاستولی).

انواع قرص فشار خون

چندین گروه داروی فشار خون وجود دارند که هر کدام از یک راه متفاوت، باعث کاهش فشار خون و درمان فشار خون پایین  میشوند.

# دیورتیک ها (ادرار آور)

دیورتیک ها باعث افزایش ادرار و درنتیجه کاهش سدیم (نمک) و مایعات بدن می شوند. این کار به کنترل فشار خون بالا کمک می کند، زیرا حجم خون را می کاهد.

فشار خون های خفیف بعضی اوقات میتوانند با مصرف دیورتیک ها به تنهایی درمان شوند، اما شیوه ی متداول تر استفاده از این دارو ها در ترکیب با دیگر داروهاست. دیورتیک های شامل داروهای زیر میشوند:

✔ Bumetanide

✔ Chlorthalidone

✔ Chlorothiazide

✔ Ethacrynate

✔ Furosemide

✔ (Hydrochlorothiazide HCTZ (Esidrix , Hydrodiuril , Microzide

✔ Indapamide

✔ Methyclothiazide

✔ (Metolazone (Mykroz , Zaroxolyn

✔ (Torsemide (Demadex

عوارض جانبی دیورتیک ها

یکی از عوارض جانبی دیورتیک ها، از دست دادن پتاسیم است که همراه با سدیم در ادرار دفع میشوند. پتاسیم برای حرکت مناسب عضلات لازم است و کمبود این ماده ی معدنی باعث احساس خستگی، ضعف، گرفتگی پا و حتی مشکلات قلبی میشود.

به همین دلیل بیماری که با مصرف دیورتیک ها درمان میشود، باید در کنار آن از مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند آب پرتقال و موز استفاده کند یا می تواند از مکمل های پتاسیم استفاده کند.

بعضی از دیورتیک ها برای حل مشکل دفع پتاسیم پیشرفت هایی کردند، که به این دسته از داروهای فشار خون دیورتیک های صرفه جو در پتاسیم می گویند. آن ها شامل داروهای (amiloride)، (spironolactone) و (triamterene) می شوند.

در نهایت دیورتیک های ترکیبی وجود دارند که شامل دیورتیک های صرفه جو در پتاسیم و دیورتیک های سنتی می شوند. این داروها شامل (amiloride hydrochloride)، (spironolactone)، (hydrochlorothiazide HCTZ)، تریامترن اچ (triamterene-H)، لوزاتن اچ (Losartan-H) و تلمیک اچ (Telmisartan-Hydrochlorothiazid) می شوند.

#دسته ای از داروی فشار خون با نام بتابلاکرها

بتابلاکرها با فعالیت مستقیم روی قلب، باعث کاهش فشار خون میشوند. این داروهای کاهنده فشار خون، باعث کاهش ضربان قلب و قدرت پمپاژ قلبی توسط کاهش حجم خون می شوند. بتابلاکر ها شامل داروهای زیر می شوند:

☑ اسبوتولول

☑ آتنولول

☑ بیس اُپرولول

☑ کارودیلول که هم آلفا بلاکر و هم بتا بلاکر است

☑ اسمیلول

☑ لابتولول که هم آلفا بلاکر و هم بتا بلاکر است

☑ متوپرولول و متوپرولول سوکسینات

☑ نادولول

☑ نِبیولول

☑ پنبوتولول سولفات

☑ سوتالول

☑ HCTZ و بیوپرولول که هم بتابلاکر و هم دیورتیک است

#دسته ای از داروی فشار خون با نام مهارکننده های ACE

آنژیوتانسین یک هورمون درون بدن است که باعث تنگی عروق خونی می شود. مهارکننده ACE باعث کاهش تولید آنژیوتانسین و این کار هم به نوبه خود باعث کاهش فشار خون می شود. این دسته از داروی فشار خون شامل موارد زیر می شوند:

✅ بنزپریل هیدروکلراید

✅ کاپتوپریل

✅ Enalapril Maleate

✅ فوسینوپریل سدیم

✅ لیزینوپریل

✅ Moexipril

✅ پرینیدوپریل

✅ کوییناپریل هیدروکلراید

✅ رامیپریل

✅ تراندولاپریل

# مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین ۲

هورمون آنژیوتانسین باعث تنگ شدن عروق خونی می شود، اما برای انجام این کار به محلی برای اتصال نیاز دارد. اینجاست که مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین ۲ وارد عمل می شوند. آن ها از اتصال آنژیوتانسین به گیرنده اش جلوگیری می کنند و همین مسئله به کاهش فشار خون کمک می کند. دارو های مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین ۲ شامل موارد زیر می شوند:

✔ Azilsartan

✔ کاندسارتان

✔ Eprosartan mesylate

✔ ایربسارتن

✔المسآرتان

✔ تلمیزارتان

✔لوزارتان

✔ قرص فشار سینومیکس

✔ والسارتان

# مسدودکننده های کانال کلسیمی

کلسیم، کشش و قدرت انقباضی قلب و عروق خونی را افزایش می دهد. ورود آن ها به درون عضله ی صاف، این اثر را کاهش میدهد. مسدودکننده های کانال کلسیمی با شل کردن عروق خونی و کاهش ضربان قلب باعث کاهش فشار خون می شوند. این داروها شامل موارد زیر میباشند:

☑ آمیلودیین بیسیلات

☑ Clevidipine

☑ دیلتیازم

☑ فلوپیدین

☑ ایزرادیپین

☑ نیکاردیپین

☑ نیفه دیپین

☑ نیمودیپین

☑ نیزولدیپین

☑ وارپامیل هیدروکلراید

البته امروزه دسته ای از داروهای ترکیبی مانند والوسپ و والزودک اچ سی تی وارد بازار شده‌اند که ترکیبی از بلوکرهای مختلف هستند.

# دسته ای از داروی فشار خون با نام آلفابلاکر ها

آلفابلاکرها سبب گشاد شدن عروق خونی میشوند، به همین دلیل فشار خون را کاهش میدهند و باعث می شوند شما به فشار خون نرمال برسید.. همچنین این دارو ها برای درمان بزرگ شدن پروستات در آقایان استفاده میشوند. این داروها عبارتند از:

✅ داکسازوسین میسیلات

✅ پرازوسین هیدروکلراید

✅ ترازوسین هیدروکلراید

# دسته ای از داروی فشار خون با نام آگونیست گیرنده ی آلفا-۲

متیل دوپا با اسم تجاری آلدومت، یکی از دارو های فشار خون قدیمی است که همچنان مورد استفاده قرار میگیرد. اولین بار این دارو بیش از ۵۰ سال پیش معرفی شد. فعالیت متیل دوپا برای کاهش فشار خون در سیستم عصبی مرکزی میباشد.خط اول درمانی فشار خون حاملگی متیل دوپا میباشد.

# دسته ای از داروی فشار خون با نام آگونیست های مرکزی

بعضی از داروهای فشار خون به جای این که عملکردشان روی سیستم قلبی عروقی باشد، روی سیستم عصبی مرکزی عمل میکنند. به همین دلیل این دارو ها باعث خواب آلودگی میشوند. داروهای این دسته عبارتند از:

✔ کلونیدین هیدروکلراید

✔ گوانفاسین هیدروکلراید

# مهار کننده های محیطی آدنرژیک (سمپاتیک)

زمانی وجود داشت که داروهای فشار خون بالا خیلی کم بودند. در دهه ی ۱۹۵۰ داروی رزرپین (reserpine) یکی از این داروهای محدود برای درمان فشارخون بود. از این دارو به دلیل عوارض جانبی زیاد و تداخل های دارویی ندرتا استفاده میشود.

مهار کننده های محیطی آدنرژیک در مغز بر روی پیام هایی که باعث انقباض عروق میشوند، کار میکنند. این داروها اغلب زمانی استفاده میشوند که دیگر داروهای فشار خون برای درمان فشار خون پاسخ مناسبی نداده باشند. این داروها عبارتند از:

☑ گوانادرل

☑ گوانتیدین مونوفسفات

☑ رزرپین

# دسته ای از داروی فشار خون با نام وازودیلاتورها

این داروها عضلات دیواره ی عروق را شل میکنند، و باعث افت فشار خون میشوند. این داروها معمولا به تنهایی استفاده نمیشوند و داروی ماینوکسیدیل فقط در موارد فشار خون شدید استفاده میشود. هیدرالازین و ماینوکسیدیل از گشاد کننده های عروقی هستند.

---

کدام داروی فشار خون استفاده بیشتری دارد؟

تحقیقات اخیر نشان داده است والسارتان، مهار کننده ی گیرنده آنژیوتانسین ۲ به عنوان پرفروش ترین داروی فشار خون است.

---

بهترین داروی فشار خون چیست؟

انتخاب بهترین دارو برای فشارخون بالا به مسائل مختلفی بستگی دارد که شامل سلامت کلی بیمار، سن بیمار، نژاد و سابقه حساسیت به دارو یا داروهایی که مصرف می کند، هستند.

برای مثال در بیمار مبتلا به فشار خون که آسم دارد، استفاده از بتابلاکرها ممکن است مضر باشد زیرا این دسته از دارو ها، باعث تشدید بیماری تنفسی می شوند. به همین صورت، بیماری که مستعد ابتلا به یبوست می باشد، ممکن است استفاده از مسدود کننده های کانال کلسیم برای او مناسب نباشد، دیورتیک ها هم به همین صورت، زیرا هر دو دسته از دارو ها میتوانند باعث اختلال در عملکرد مناسب روده شوند.

بعضی از بیماران خاص فشار خون باید از انواع خاصی از داروها استفاده کنند، این بیماران شامل موارد زیر می شوند:

# داروی فشار خون زنان باردار

داروی فشار خون انتخابی برای زنان باردار، قدیمی ترین داروی فشار خون موجود در بازار است. متیل دوپا دارویی که فشار خون را از طریق اثر در سیستم عصبی مرکزی کاهش میدهد، کم ترین خطر برای صدمه به مادر و جنین در حال رشد را دارد.

دیگر گزینه های ایمن برای تجویز شامل لابتولول، بتابلاکرها و دیورتیک ها میشوند. دو دسته از داروها هرگز نباید در خانم های باردار تجویز شوند که شامل مهار کننده های ACE و مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین ۲ می شوند.

# داروی فشار خون بیماران مسن

با افزایش سن، خطر ابتلا به فشار خون سیستولی که میتواند با تصلب شرایین تشدید شود، افزایش می یابد. براساس یک مطالعه، داروی فشار خون chlorthalidone که یک دیورتیک است، اثر بسیارخوب و قابل ملاحظه ای در بیماران مسن مبتلا به فشارخون سیستولی را دارد.

به همراه دیورتیک ها، بعضی از مسدود کننده های کانال کلسیمی، مهارکننده های ACE و مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین ۲ ممکن است انتخاب خوبی برای این افراد باشند. هرچند ممکن است بتابلاکرها برای درمان فشارخون افراد مسن کارآمد نباشند، اما در صورت وجود بیماری قلبی همزمان میتوانند انتخاب خوبی برای درمان فشارخون باشند.

همچنین ممکن است در بیماران مسن با فشار خون بالا ترجیح داده شود دو داروی فشارخون، یکی در دوز کم و دیگری در دوز زیاد تجویز گردد.

---

عوارض جانبی قرص فشار خون

انواع مختلف داروی فشار خون ، عوارض جانبی متفاوتی دارند.

عوارض جانبی دیورتیک ها

دیورتیک ها میتوانند باعث افزایش دفع پتاسیم شوند، که این موضوع میتواند روی عملکرد عضلات، مثل عضلات قلبی تاثیر بگذارد. همچنین دیورتیک ها خطر ابتلا به تقرص را افزایش میدهند، همانگونه که میتوانند سبب خستگی، عطش، کم آبی بدن و افزایش ادرار شوند. همچنین ممکن است مقدار قند خون را تغییر دهند. واکنش های پوستی تقریبا شدید، ممکن است با دیورتیک های تیازیدی (مانند هیدروکلروتیازید) به وجود بیاید. دیورتیک های صرفه جو در پتاسیم مانند اسپیرنولاکتون ممکن است باعث بزرگ شدن سینه در مردان ( ژنیکوماستی) شوند.

عوارض بتابلاکرها

بتابلاکرها باعث آهسته شدن ضربان قلبی میشوند و بعضی از عوارض جانبی آن ها ممکن است با طریقه ی عملکرد این داروها در ارتباط باشد. با مصرف این داروی فشار خون میتواند گیجی، ضعف، خستگی و حتی غش کردن به سراغ فرد بیاید.

همچنین بتابلاکرها روی دستگاه تنفسی اثر میگذارند، پس عوارض جانبی دیگر آن ها شامل تنگی نفس، اختلال در تنفس و درد قفسه ی سینه است. مصرف بتابلاکرها نباید ناگهان قطع شود، زیرا ممکن است باعث حمله ی قلبی و مرگ ناگهانی شود.

عوارض مهارکننده های ACE

شایع ترین عارضه ی جانبی این داروها، سرفه های خشک غیرمعمول است که معمولا با تداوم مصرف دارو، خود به خود برطرف میشود، اما ممکن است برای هفته ها باقی بماند. این دسته از داروی فشار خون میتوانند فشارخون را خیلی کم کنند و حتی باعث افت فشار و درنتیجه ایجاد سردرد، سرگیجه، غش کردن و کاهش علکرد کلیه شوند.

عوارض مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین ۲

شایع ترین عارضه ی جانبی این دسته از داروی فشار خون ، افزایش غلظت پتاسیم خون است. همچنین سرگیجه به همراه خستگی در بین بیماران شایع است. همچنین عفونت دستگاه تنفسی فوقانی به همراه مشکلات گوارشی مانند ناراحتی معده و اسهال نیز گزارش شده است.

عوارض مسدودکننده های کانال کلسیمی

بیشتر از یک سوم بیماران ممکن است عوارض جانبی روبرو را در اثر مصرف این داروها تجربه کنند: تورم مچ پا و سایر اندام ها، گرگرفتگی و گیجی. دیگر عوارض جانبی شایع شامل سوزش سردل و تهوع میباشد.

پیشنهاد مطالعه: آیا گرگرفتگی نشانه فشار خون یائسگی در زنان است؟

عوارض آلفابلاکرها

یک عارضه ی جانبی متداول اما گذرا در اثر استفاده از آلفابلاکرها افت فشار وضعیتی است. این حالت به معنی افت فشار ناگهانی در هنگام ایستادن میباشد. این عارضه میتواند به اندازه ای شدید باشد که باعث سرگیجه یا حتی غش کردن شود. به علاوه آلفا بلاکرها میتوانند باعث افزایش ضربان قلب، سردرد، تهوع و ضعف شوند.

عوارض متیل دوپا

متیل دوپا اغلب به خوبی تحمل میشود، اما ممکن است بعضی از بیماران سرگیجه، خواب آلودگی، ضعف، سردرد و خشکی دهان را تجربه کنند.

عوارض آگونیست های مرکزی

بیشتر از ۴۰% افرادی که از کلونیدین استفاده میکنند دچار خشکی دهان میشوند و حدود یک سوم آن ها دچار خواب آلودگی، سردرد و بیحالی میشوند.

دیگر عوارض جانبی شایع شامل یبوست، سرگیجه و واکنش های موضعی پوستی در اثر استفاده از پچ پوستی میباشد. استفاده از رزرپین با عوارض جانبی مانند کابوس شبانه، گرفتگی بینی، افسردگی و مشکلات خوابیدن در ارتباط میباشد. همچنین ممکن است اسهال و سوزش سردل نیز ایجاد شود.

عوارض گشادکننده های عروقی

استفاده از ماینوکسیدیل ممکن است باعث رشد بیش از حد موهای بدن و همچنین افزایش وزن و سرگیجه شود. هیدرالازین با سردرد، تپش قلب، ورم اطراف چشم و درد و ناراحتی در مفاصل در ارتباط می باشد.

 

دکتر محمد حسین نجفی دکتر متخصص فشار خون در تهران